Για τη νέα γυναίκα-για τα νέα ζευγάρια

ΝΕΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΗ – ΝΕΑ ΖΕΥΓΑΡΙΑ

 

Η θεσμική εξίσωση, η τυπική – νομοθετική ισότητα ανδρών και γυναικών, δεν αναιρεί την ανισότιμη θέση που κατέχει η γυναίκα στον καπιταλισμό. Οι αστικοί εκσυγχρονισμοί βελτίωσαν μόνο το κομμάτι της ανισοτιμίας που αφορούσε στη γυναίκα ανεξάρτητα από την τάξη. Πλέον, στο σύγχρονο καπιταλισμό είναι σαφέστερος ο ταξικός χαρακτήρας του γυναικείου ζητήματος, είναι ξεκάθαρο ότι η ανισοτιμία δεν έχει τις ίδιες επιπτώσεις στη ζωή ολόκληρου του γυναικείου φύλου, ότι οι γυναίκες που πλήττονται από αυτή είναι οι γυναίκες της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων.

Νέες Εργαζόμενες

Ο καπιταλισμός διατηρεί την ανισότητα και τις διακρίσεις λόγω φύλου στην εργαζόμενη γυναίκα. Έχει συμφέρον να χρησιμοποιεί τη γυναίκα ως φθηνότερη, ως ελαστική και εφεδρική εργατική δύναμη. Αφενός, θέλει οι γυναίκες να συμμετέχουν στην παραγωγή, για να απομυζά το κεφάλαιο από την εργασία τους υπεραξία, να μεγαλώνει τα κέρδη του. Αφετέρου, θέλει να βρίσκονται και στο σπίτι, να φροντίζουν για το σύνολο των οικογενειακών αναγκών, να καλύπτουν τα κενά των ανεπαρκών, ιδιωτικοποιημένων και εμπορευματοποιημένων υπηρεσιών και υποδομών.

Οι περισσότερες νέες γυναίκες εργάζονται ή είναι άνεργες και αναζητούν εργασία. Δεν υπάρχει σήμερα στην ίδια έκταση και στον ίδιο βαθμό με το παρελθόν η άμεση οικονομική εξάρτηση της γυναίκας από το σύζυγο ή την πατρική οικογένεια. Ωστόσο, στη θέση της υπάρχει αλληλεξάρτηση όλων των μελών της οικογένειας. Η εργασία της νέας γυναίκας είναι απαραίτητη για να καταφέρνει η οικογένεια, αυτή από την οποία κατάγεται ή αυτή που δημιουργεί η ίδια, να επιβιώνει. Ταυτόχρονα όμως,  εξακολουθεί να θεωρείται συμπληρωματική στο οικογενειακό εισόδημα.

Η ανεργία καταγράφει στις γυναίκες ποσοστά διπλάσια από ότι στους άντρες. Το Δεκέμβριο του 2009, ανήλθε γενικά σε 10,2%, στους άντρες σε 6,9% και στις γυναίκες σε 14,8%. Αλλά και από τις εργαζόμενες γυναίκες, μεγάλο ποσοστό υποαπασχολείται σε θέσεις μερικής και ευέλικτης απασχόλησης. Υπολογίζεται ότι 7/10 μερικώς απασχολούμενους είναι γυναίκες. Η αμοιβή που λαμβάνουν οι γυναίκες είναι πιο μικρή λόγω των ελαστικών μορφών εργασίας και της συγκέντρωσής τους σε κλάδους με χαμηλότερους μισθούς και μεροκάματα. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός πως μεγάλος αριθμός γυναικών συγκεντρώνεται σε προγράμματα κατάρτισης του ΟΑΕΔ, μαθητείας τύπου stage, στις πιο κακοπληρωμένες και επισφαλείς θέσεις εργασίας.

Στον καπιταλισμό η μητρότητα και η εργασία δεν μπορούν να συνδυαστούν χωρίς αντιφάσεις. Οι παροχές για την προστασία της μητρότητας, οι άδειες, τα επιδόματα, η στήριξη της μητρότητας με κοινωνικές υπηρεσίες και υποδομές είναι για το κεφάλαιο κόστος που περιορίζει τα κέρδη. Για αυτό και η εργοδοσία αντιμετωπίζει τις υποψήφιες μητέρες ακόμα και με την πρακτική της τρομοκρατίας και της απόλυσης. Ο νόμος που απαγορεύει την απόλυση εγκύου μένει μόνο στα χαρτιά ενώ υπάρχουν και εργοδότες που έχουν προχωρήσει ακόμα παραπέρα και ζητούν από τις νέες γυναίκες ακόμα και έγγραφες δηλώσεις πως δε σκοπεύουν να δημιουργήσουν οικογένεια, ως προϋπόθεση για την πρόσληψή τους.

 Ιδιαίτερα οξυμμένα είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μετανάστριες. Από το ένα εκατομμύριο περίπου μετανάστες που ζουν και εργάζονται στη χώρα μας το 45% περίπου είναι γυναίκες. Οι γυναίκες έρχονται στην Ελλάδα για να εργαστούν με ή χωρίς άδεια παραμονής – εργασίας – διαμονής. Μερικές γίνονται θύματα παράνομης διακίνησης και εμπορίας συχνά κάτω από φρικτές συνθήκες εκβιασμού. Πολλές μετανάστριες, αναγκάζονται σε πορνεία και σε πραγματική σκλαβιά για να ξεπληρώσουν το «δάνειο» προς τους διακινητές. Είναι οι πιο «φτηνές» εργαζόμενες, χωρίς εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα, χωρίς ωράριο, χωρίς ρεπό παρά ελάχιστες ώρες κάθε βδομάδα. Κάνουν τις πιο βρώμικες, απαιτητικές, ανθυγιεινές, ανειδίκευτες δουλειές. Τα μεροκάματα και οι μισθοί είναι εξευτελιστικά, είναι ανασφάλιστες κατά ένα μεγάλο ποσοστό.

Η κατάσταση σχετικά με τα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα θα επιδεινωθεί ακόμα περισσότερο από τα μέτρα που παίρνονται με πρόσχημα την κρίση. Οι νέες αλλαγές στο ασφαλιστικό θα οδηγήσουν σε 65ωρη εργάσιμη εβδομάδα, σε 40 χρόνια δουλειάς, σε κατάργηση κάθε πρόωρης συνταξιοδότησης και δια βίου εργασία. Στόχος της ΕΕ και των αστικών κυβερνήσεων είναι να ανέβουν οι δείκτες της γυναικείας «απασχολησιμότητας» με εύκαμπτα μοντέλα εργασίας, με διευθέτηση του χρόνου εργασίας, με την «ενεργό γήρανση», με προγράμματα κατάρτισης και επανακατάρτισης που διευκολύνουν την εργασιακή περιπλάνηση. Στο όνομα της ισότητας των δυο φύλων, της ευρωπαϊκής οδηγίας για «ίση μεταχείριση – ίσες ευκαιρίες» αποφασίστηκε η επιμήκυνση του εργάσιμου βίου των γυναικών, η εξίσωση των ηλικιακών ορίων με αυτά των ανδρών. Το περιεχόμενο που δίνεται στην «ισότητα» από την ΕΕ, τα αστικά και τα μικροαστικά κόμματα είναι αντιδραστικό. Στο όνομά της λαμβάνονται αντιλαϊκά, αντιδραστικά μέτρα που πλήττουν ιδιαίτερα τις γυναίκες αλλά και συνολικά την εργατική τάξη, τα λαϊκά στρώματα.  

Η ΕΕ προσανατολίζει την εργασία των γυναικών στον τομέα της λεγόμενης «κοινωνικής οικονομίας». Θεωρείται ότι η γυναίκα λόγω του καταμερισμού του φύλου στην οικογένεια και του ρόλου της στη φροντίδα των παιδιών και των ηλικιωμένων αποκτά δεξιότητες που με ταχύρυθμη κατάρτιση μπορούν να αποτελέσουν επαγγελματικά προσόντα για την απασχόλησή της σε «άτυπες δομές μέριμνας». Μπορεί δηλαδή η γυναίκα να είναι παιδοκόμος για τα βρέφη και τα νήπια, νοσοκόμα για τους ηλικιωμένους, συνοδός, μαγείρισσα και οικιακή βοηθός. Επιπλέον, η μερική απασχόληση σε τέτοιες δομές μπορεί να γίνεται και υπό τον τίτλο της εθελόντριας (π.χ. σχολικοί τροχονόμοι). Τόσο για τις εθελόντριες – επαγγελματίες, όσο και για τις μερικώς απασχολούμενες δεν εξασφαλίζει αξιοπρεπή μισθό, μόνιμη και σταθερή εργασία, πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα.  

Παράλληλα, γίνεται προσπάθεια να δημιουργηθούν αυταπάτες στις νέες γυναίκες μέσα από τα προγράμματα για τη «γυναικεία επιχειρηματικότητα». Όπως αυτό που εξάγγειλε το ΠΑΣΟΚ για την επιδότηση 4.000 γυναικών για αυτοαπασχόληση, μέσω του ΟΑΕΔ. 

Νέα ζευγάρια

  

Οι εργασιακές σχέσεις και συνθήκες, η ανεργία (χαρακτηριστικό πως στους νέους ηλικίας 15-29 ετών η ανεργία αγγίζει το 20,4%, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία για το Δ’ τρίμηνο του 2009), οι ευέλικτες σχέσεις εργασίας, οι απολύσεις, οι χαμηλοί μισθοί και μεροκάματα, η «μαύρη» κακοπληρωμένη εργασία, όλη η αντεργατική λαίλαπα που δέχονται οι εργαζόμενοι με πρόσχημα την οικονομική καπιταλιστική κρίση, μόνο εμπόδια και ανασφάλεια μπορούν να φέρουν στην απόφαση ενός νέου ζευγαριού να κάνει οικογένεια.  Οι ελαστικές εργασιακές σχέσεις, τα ελαστικά ωράρια, η ανασφάλιστη εργασία, έχουν σαν αποτέλεσμα η μεγάλη μάζα των νέων που προέρχονται από τα λαϊκά στρώματα να μεταθέτουν τη δημιουργία οικογένειας όλο και αργότερα ή οδηγούν τα ζευγάρια στο να αναζητούν στήριξη στους ήδη επιβαρυμένους προϋπολογισμούς των γονιών τους. 

Το αυτονόητο δικαίωμα του νέου ζευγαριού να αποφασίζει πότε θα αποκτήσει οικογένεια, σε ποια ηλικία, πότε και πόσα παιδιά θα κάνει, στον καπιταλισμό δεν είναι δεδομένο. Από τη στιγμή που δυο νέοι μπουν στη διαδικασία να σκεφτούν τα παραπάνω, έρχονται αντιμέτωποι με τη σκληρή πραγματικότητα της αντιλαϊκής επίθεσης που δέχονται οι εργαζόμενοι και τα φτωχά λαϊκά στρώματα σε όλο το φάσμα της ζωής τους. 

 

Μητρότητα και Παροχές Υγείας

 

Η μετάθεση της δημιουργίας οικογένειας σε όλο και μεγαλύτερη ηλικία συνεπάγεται επιπλέον δυσκολίες και προβλήματα. Καθώς πολλά από τα νέα ζευγάρια κάνουν το πρώτο τους παιδί μετά τα 30, τα προβλήματα υπογονιμότητας είναι σήμερα πολύ έντονα. Επίσης, οι επαγγελματικές ασθένειες έχουν επιπτώσεις στην γονιμότητα, στη σύλληψη, στην κύηση, στην μη σωστή ανάπτυξη του εμβρύου. Τα ζευγάρια με προβλήματα υπογονιμότητας υπολογίζονται σε 350.000. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι και η μείωση των γεννήσεων στη χώρα μας. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως πολλές φορές οι αστικές κυβερνήσεις επικαλούνται υποκριτικά το δημογραφικό πρόβλημα χωρίς να έχουν λάβει κανένα μέτρο υπέρ των νέων ζευγαριών.

 Καθώς η υγεία και η πρόνοια εμπορευματοποιούνται και ιδιωτικοποιούνται, η ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή αλλά και η εγκυμοσύνη και ο τοκετός έχουν μετατραπεί σε πεδίο κερδοφορίας για το κεφάλαιο. Κάθε κύκλος εξωσωματικής γονιμοποίησης κοστίζει 2.500 – 5.000 ευρώ, ενώ πολύ συχνά μια προσπάθεια δεν είναι αρκετή. Από τα έξοδα αυτά τα ταμεία καλύπτουν μόνο τα έξοδα των φαρμάκων, δηλαδή περίπου 350 ευρώ, και αυτό μόνο εάν η γυναίκα είναι παντρεμένη. Ο οικογενειακός προγραμματισμός είναι ανύπαρκτος και ο προγεννητικός έλεγχος πανάκριβος.

Όσον αφορά στις μετανάστριες, συνήθως δεν έχουν καμία ασφαλιστική κάλυψη και αναγκάζονται είτε να ακριβοπληρώνουν για τις αυξημένες ανάγκες που έχουν για υγειονομική φροντίδα και περίθαλψη, για την εγκυμοσύνη και τον τοκετό, είτε να μην πηγαίνουν καθόλου στο γιατρό. Αναγκάζονται ακόμα και να αφήνουν τα νεογέννητα στο μαιευτήριο μέχρι να βρουν χρήματα για να πληρώσουν.

 

Στέγη – Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας

 

Όπως όλα τα αγαθά, έτσι και η στέγη, η ενέργεια, το νερό στον καπιταλισμό αποτελούν εμπορεύματα. Οι νέοι αναγκάζονται να πληρώνουν δυσβάσταχτα δάνεια για πολλά χρόνια της ζωής τους ενώ η δόση κάθε μήνα φτάνει να είναι μέχρι και το μισό του μισθού τους. Βέβαια και τα νοίκια δεν πάνε πίσω. Στη καλύτερη περίπτωση ένα 2αρι διαμέρισμα στο κέντρο της Αθήνας κοστίζει περίπου 350-400 ευρώ.

Παρόλο που οι ανάγκες των νέων ζευγαριών αυξάνονται σε σχέση και με παλιότερα χρόνια και ο πλούτος που παράγουν ολοένα και αυξάνει, δεν υπάρχει η δυνατότητα να αποκτήσουν ένα σπίτι άνετο, λειτουργικό, καλύπτει τις ανάγκες τους. Ανάγκες που δεν αποτελούν πολυτέλεια αλλά που είναι απαραίτητες για τη σωστή και καλή διαβίωση του ζευγαριού.

Με βάση τα παραπάνω, τα ιδεολογήματα για το ότι οι νέοι είναι πλέον ανεξάρτητοι, επομένως είναι ελεύθερη η επιλογή πότε θα μένουν με το/ τη σύντροφό τους, καταρρέουν σαν πύργος από τραπουλόχαρτα. Πληθαίνουν τα νεαρά ζευγάρια ακόμα και οικογένειες που μένουν κάτω απ’ την ίδια στέγη με τους γονείς τους, για οικονομικούς λόγους. Οι υλικοί αυτοί όροι και δυσκολίες οδηγούν κάποια ζευγάρια να επιλέγουν αναγκαστικά τη συγκατοίκηση και να παραμένουν μαζί, μη μπορώντας να αντεπεξέλθουν οικονομικά αλλιώς, οδηγούν κάποια ζευγάρια να παντρεύονται προκειμένου να εξασφαλίσουν στεγαστικό δάνειο από την τράπεζα.

 

Παιδικοί σταθμοί – Νηπιαγωγεία

 

Η εμπορευματοποίηση των παιδικών σταθμών εντάθηκε το 2001, επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ, όταν η Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδας (ΚΕΔΚΕ) συμφώνησε με την απόφαση της κυβέρνησης για το πέρασμα των κρατικών δωρεάν παιδικών σταθμών στην ευθύνη των δήμων. Η απόφαση υποτασσόταν στο γενικότερο στόχο το κράτος να απαλλαχθεί από την ευθύνη και από ένα μέρος της χρηματοδότησης των δημόσιων κοινωνικών υπηρεσιών. Οι ήδη υπερχρεωμένοι δήμοι έπρεπε να λύσουν μια σειρά από προβλήματα που προϋπήρχαν: ελλείψεις προσωπικού και υποδομών (νέοι κυρίως βρεφονηπιακοί σταθμοί), ακατάλληλα κτήρια κλπ χωρίς την απαραίτητη χρηματοδότηση για όλα αυτά και για λειτουργικές δαπάνες. Αποτέλεσμα των παραπάνω από τη μια η εμπορευματοποίηση των παιδικών σταθμών με τη μεταφορά του κόστους στις τσέπες των νέων ζευγαριών και από την άλλη το σπρώξιμο των γονιών στους ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς ως απόρροια της επέκτασης των ελλείψεων στους δημοτικούς παιδικούς σταθμούς. Όταν στη συνέχεια την κυβερνητική σκυτάλη πήρε η ΝΔ φρόντισε να συνεχίσει την πολιτική αφαίρεσης των κοινωνικών δικαιωμάτων αλλά και της ολοένα και εντεινόμενης εμπορευματοποίησης των παιδικών σταθμών, ενισχύοντας τη μετατροπή των δήμων σε επιχειρήσεις.

Το Σεπτέμβρη του 2009 χιλιάδες παιδιά βρήκαν κλειστή την πόρτα των δημοτικών παιδικών σταθμών. Χαρακτηριστικά στο δήμο της Αθήνας 3.078 αιτήσεις γονέων απορρίφθηκαν και πολλές χιλιάδες δεν κατατέθηκαν καν γιατί δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις (π.χ. να εργάζονται και οι δυο γονείς με ασφαλιστική κάλυψη, να έχουν μικρό οικογενειακό εισόδημα, κλπ). Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως το 40% των ζευγαριών καταφεύγουν σε ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς, ή σε άλλες λύσεις, με αποτέλεσμα την οικονομική αφαίμαξή τους, ενώ το 80,5% των παιδιών έως 2 ετών τα κρατούν οι γονείς του ζευγαριού.        

Συνάμα τα ποσά που καλούνται να πληρώσουν οι λαϊκές οικογένειες για τους παιδικούς σταθμούς είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικά για το λαϊκό εισόδημα. Στους ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς τα τροφεία φτάνουν τα 500 ευρώ, ενώ στους δημοτικούς τα τροφεία κυμαίνονται από 20 έως 250 ευρώ. Η κατάσταση επιβαρύνεται ακόμα περισσότερο όταν οι γονείς καλούνται να πληρώσουν έξοδα που έχουν να κάνουν με το παιδαγωγικό υλικό, βιβλία, στολές, εκδρομές, εκδηλώσεις, κλπ.      

Όσο για την ποιότητα των παιδικών σταθμών τα παρακάτω στοιχεία από το Δήμο της Αθήνας είναι αποκαλυπτικά: το 67% των κτηρίων δεν πληροί τις ισχύουσες προδιαγραφές, το 90% δεν πληροί τους κανόνες πυρασφάλειας, το 90% δεν έχει έξοδο κινδύνου, το 76% δεν έχει αύλειο χώρο, στο 27% λειτουργούν τάξεις χωρίς παράθυρο, το 26% στεγάζονται σε πολυκατοικία. Υπάρχουν μάλιστα παιδικοί σταθμοί που είναι ημιυπόγειοι ή στεγάζονται σε όροφο με αποτέλεσμα να μην υπάρχει αυλή για να παίξουν τα παιδιά και να χρειάζεται να ανεβοκατεβαίνουν σκάλες.

Ένα ακόμα πρόβλημα που έρχεται να προστεθεί στην τεράστια λίστα των προβλημάτων είναι η αναλογία παιδιών παιδαγωγών και οι μικρών διαστάσεων τάξεις. Αποτέλεσμα οι παιδαγωγοί να μην μπορούν να φροντίσουν για την ολοκληρωμένη διαπαιδαγώγηση του παιδιού αλλά και τα παιδιά να μην έχουν χώρο να κινηθούν, να παίξουν, να κάνουν δραστηριότητες που είναι απαραίτητες γι’ αυτές τις ηλικίες, που συμβάλλουν στην ανάπτυξή τους. Ωστόσο κίνδυνος δημιουργείται και για την υγεία των παιδιών και των παιδαγωγών, αφού οι τάξεις δεν είναι ευρύχωρες και άνετες. Το πολυδιαφημισμένο ολοήμερο σχολείο είναι στην ουσία «παιδοφυλακτήριο», δεν προσφέρει τίποτα θετικό στη διαπαιδαγώγηση του παιδιού.

Το κεφάλαιο και οι κυβερνήσεις που το εξυπηρετούν γνωρίζουν καλά πως η πλειοψηφία των σημερινών νήπιων και μαθητών, των αυριανών φοιτητών και σπουδαστών, θα αποτελέσει την επόμενη βάρδια της εργατικής τάξης. Γι’ αυτό κόβουν και ράβουν την εκπαίδευση στα μέτρα τους, από το νηπιαγωγείο μέχρι τις επαγγελματικές σχολές, το Πανεπιστήμιο και το ΤΕΙ. Στο όνομα της «ομαλής μετάβασης από το οικογενειακό στο προσχολικό περιβάλλον» προσπαθούν, κατά “τις γραφές” της ΕΕ, να “σχολειοποιήσουν” την προσχολική αγωγή: αντί για βιωματικές εμπειρίες-βάση για την κοινωνικοποίηση του παιδιού και τη μετέπειτα κατάκτηση της γνώσης για τον κόσμο και την κοινωνία, η έννοια των δεξιοτήτων κατακλύζει και την προσχολική αγωγή. Όπως και τα νέα βιβλία του δημοτικού στο όνομα του “πλουραλισμού” και της “διαθεματικότητας” καλλιεργούν την αποσπασματικότητα, μπερδεύουν παρά βοηθούν το παιδί να δομήσει τη σκέψη του. Αδιαφορώντας ακόμα και για τις σοβαρές ενστάσεις πολλών παιδαγωγών, μεταφέρουν σταδιακά την εκμάθηση της γραφής και των μαθηματικών από το δημοτικό στο νηπιαγωγείο. Ήδη σε μια σειρά από χώρες (λ.χ. Αγγλία) λειτουργούν διάφορα προγράμματα που τα παιδιά από τα 3-4 κιόλας χρόνια τους μαθαίνουν ανάγνωση και γραφή. Η γραφή και τα μαθηματικά αντιμετωπίζονται έτσι ως δεξιότητες, και τα παιδιά πιέζονται να τις αποκτήσουν από μικρή ηλικία, πριν ακόμα σταθεί κάτι τέτοιο δυνατό από παιδαγωγική αλλά κι από άποψη ανάπτυξης του παιδιού.

Ελεύθερος χρόνος – σχέσεις δύο φύλων

 

Σε αυτές τις συνθήκες που περιγράψαμε και παραπάνω καταλαβαίνουμε πως ο ελεύθερος χρόνος ενός νέου ζευγαριού συμπιέζεται ασφυκτικά, αν σκεφτούμε μάλιστα πως υπάρχουν ζευγάρια που αναγκάζονται να δουλεύουν ο ένας το πρωί κι ο άλλος βράδυ για να είναι κάποιος σπίτι κατά τη διάρκεια της μέρας και να φροντίζει τα  παιδιά. Η ρουτίνα σπίτι – δουλιά, δουλιά – σπίτι, το άγχος ιδιαίτερα για τις κοπέλες που έχουν μεγαλύτερο φόρτο και στην οικογένεια, το κόστος για ψυχαγωγία που σε όλο και περισσότερες λαϊκές οικογένειες δεν είναι διόλου αμελητέο, η ελαχιστοποίηση του ελεύθερου χρόνου, έχουν σαν αποτέλεσμα την έντονη κόπωση, σωματική και ψυχική, που δεν μπορεί να μην επηρεάζει τη σχέση κάθε νέου ζευγαριού. Κάποιες φορές οδηγεί στη μοιρολατρία και στην παραίτηση από την κοινωνική και πολιτική πάλη. Στο έδαφος αυτό δημιουργούνται ακόμα και φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας, ενδοοικογενειακής βίας, με θύματα κυρίως τις γυναίκες και τα παιδιά.

Η αμοιβαία αγάπη, εμπιστοσύνη, σεβασμός, αν δε συνδεθούν με τις αξίες και τον αγώνα του εργατικού ταξικού κινήματος και γενικότερα του ριζοσπαστικού λαϊκού κινήματος, δεν αρκούν για να καταργήσουν τον ανταγωνισμό και μέσα στην οικογένεια, τον ατομικισμό, τις “αξίες” του καπιταλισμού με τις οποίες γαλουχούνται οι νέοι από μικρή κιόλας ηλικία.

Βέβαια το θέμα των σχέσεων των δυο φύλων έχει να κάνει και με το πόσο έχουμε κατανοήσει βαθιά την ταξική ρίζα του γυναικείου ζητήματος. Συχνά ακούμε από νέα ζευγάρια να λένε για τους συντρόφους τους «δεν με καταλαβαίνει», «οι γυναίκες είναι υπερβολικές», «φταίνε οι άντρες», κλπ. Επιπλέον λαθεμένες απόψεις, ερμηνείες κάτω από την επίδραση των αντιλήψεων της κυρίαρχης ιδεολογίας, δημιουργούν παραπάνω τριβές στη σχέση των δυο φύλων. Ενισχύεται η αντιπαράθεση ανάμεσα στα δύο φύλα που είναι πραγματικά άγονη και συγκαλύπτεται η αιτία που είναι οι εκμεταλλευτικές κοινωνικές σχέσεις.    

Έτσι οι νέοι αποπροσανατολίζονται από τον πραγματικό ένοχο, δυσκολεύονται να αντιληφθούν πως η ανισοτιμία στις μέρες μας όχι μόνο υπάρχει αλλά και βαθαίνει, γίνεται πιο συγκαλυμμένη. Καλλιεργείται έντονα η μοιρολατρία, η στάση ζωής που λέει πως δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα, η αναζήτηση ατομικών «λύσεων», με αποτέλεσμα να υπάρχει χαμηλή απαιτητικότητα στην αντιμετώπιση των προβλημάτων, στην ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών της λαϊκής οικογένειας, παραίτηση από τους συλλογικούς αγώνες και την ταξική πάλη. Στην κατεύθυνση αυτή συμβάλλουν και στρεβλές αντιλήψεις για τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Ως καλός γονιός παρουσιάζεται αυτός που θα καταφέρει μέσα από ατομικές προσπάθειες, ακόμα και θυσίες, να προσφέρει τις περισσότερες ευκολίες και ανέσεις στο παιδί και όχι αυτός που θα το διαπαιδαγωγήσει, πρώτα απ’ όλα με το ίδιο του το παράδειγμα, να κρατά αγωνιστική στάση στη ζωή του, να μη συμβιβάζεται με τις δυσκολίες.     

Η ιδεολογική επίθεση του κεφαλαίου

 

Το καπιταλιστικό σύστημα έχει φροντίσει να επενδύσει και ιδεολογικά την πολιτική που ασκεί και που έχει ως αποτέλεσμα να ορθώνονται όλα τα παραπάνω εμπόδια μπροστά στα νέα ζευγάρια. Στο οπλοστάσιό του βρίσκονται μια σειρά από ιδεολογήματα και επιχειρήματα για την υπεράσπιση αυτής της πολιτικής. Οι δημιουργοί τους, η ΕΕ αλλά και τα αστικά και τα μικροαστικά κόμματα, τα χρησιμοποιούν με παραλλαγές προκειμένου να πείσουν τις νέες γυναίκες και τα νέα ζευγάρια να συναινέσουν σε αυτή την αντιλαϊκή πολιτική, να την αποδεχθούν ως μονόδρομο, να συμβιβαστούν στα όρια και τα πλαίσια του καπιταλισμού.

Έτσι, συστηματικά προβάλλεται ως ζητούμενο ο «συγκερασμός», η «συμφιλίωση» μεταξύ επαγγελματικής, οικογενειακής και ιδιωτικής ζωής. Τα νέα ζευγάρια και ιδιαίτερα οι νέες γυναίκες καλούνται δηλαδή να ισορροπήσουν ανάμεσα στα πολλαπλά βάρη που τους φορτώνει το σύστημα, σαν ακροβάτες σε τεντωμένο σκοινί. Παράλληλα, το ΛΑΟΣ προβάλλει αντιδραστικές και αναχρονιστικές απόψεις για το ρόλο της γυναίκας στη φροντίδα της οικογένειας, για την αποστολή της να μένει στο σπίτι, να μεγαλώνει τα παιδιά, να ασχολείται με τις οικιακές εργασίες.

Για να επιτευχθεί αυτή η «ισορροπία», εφαρμόζονται οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης, οι κακοπληρωμένες και επισφαλείς θέσεις εργασίας στον τομέα της λεγόμενης κοινωνικής οικονομίας με το επιχείρημα μάλιστα ότι «ταιριάζουν» στις γυναίκες, ότι τις διευκολύνουν στο συνδυασμό δουλειάς – οικογένειας – προσωπικής ζωής. Η «ισοκατανομή», το μοίρασμα των ευθυνών ανάμεσα στο ζευγάρι, παρουσιάζεται ως αυτό που θα δώσει τη λύση στα οξυμμένα προβλήματα.  

Διπλά και τριπλά κερδισμένο το κεφάλαιο: αυξάνει τη συμμετοχή των γυναικών στην παραγωγή, τη «γυναικεία απασχολησιμότητα» όπως αναφέρουν και τα κείμενα της ΕΕ, επεκτείνει τις μορφές απασχόλησης που βασίζονται στις αρχές της «ευελφάλειας» και στα δυο φύλα, και τέλος μεταφέροντας την αποκλειστική ευθύνη των «οικογενειακών υποθέσεων» (τη φροντίδα των παιδιών, των αρρώστων, των ηλικιωμένων, τις οικιακές εργασίες κτλ) στο ζευγάρι και κύρια στη γυναίκα, απαλλάσσει το κράτος από κάθε υποχρέωση να παρέχει δημόσιες και δωρεάν υποδομές και υπηρεσίες, δίνει ώθηση στην εμπορευματοποίηση και την ιδιωτικοποίησή τους.   

Πολλαπλά ζημιωμένο είναι το ίδιο το νέο ζευγάρι: βιώνει τις συνέπειες της κατάργησης των εργασιακών του δικαιωμάτων, επωμίζεται ως αποκλειστική του ευθύνη το βάρος της περικοπής και της εμπορευματοποίησης των κοινωνικών υπηρεσιών. Επιπλέον, μπαίνει στη διαδικασία να μοιραστεί, να κατανείμει τις θυσίες, που τελικά όσες κι αν γίνουν δε θα είναι ποτέ αρκετές για να δώσουν λύση στα προβλήματα. Η λογική αυτή έχει συνέπειες και στις σχέσεις του ζευγαριού, τις διαβρώνει, τις δηλητηριάζει, καθώς φέρνει τα δύο φύλα σε αντιπαράθεση, σε μια προσπάθεια να μοιράσουν υποχρεώσεις και ευθύνες που τελικά αποδεικνύεται αδιέξοδη και επιζήμια. Θολώνει την αιτία των προβλημάτων αλλά και τη διέξοδο. Χειραγωγεί και ενσωματώνει.

Όπως για όλα τα οξυμμένα προβλήματα που αντιμετωπίζει η νεολαία, έτσι και για τα προβλήματα που βιώνουν τα νέα ζευγάρια, υπεύθυνο είναι το καπιταλιστικό σύστημα. Όσο η εξουσία θα βρίσκεται στα χέρια της αστικής τάξης και τα μέσα παραγωγής θα αποτελούν ατομική ιδιοκτησία, η οικογένεια θα συνεχίζει να αποτελεί την οικονομική μονάδα, το οικονομικό κύτταρο της κοινωνίας. Στην ευθύνη της θα μετακυλύονται όλο και περισσότερες υποχρεώσεις , προκειμένου το αστικό κράτος να απαλλάσσεται από το κόστος τους. Οι υπηρεσίες που μπορούν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες του νέου ζευγαριού και γενικότερα της λαϊκής οικογένειας παρέχονται ως εμπορεύματα.

Στόχοι και πλαίσιο πάλης

 

         Δουλειά με δικαιώματα

Σταθερή εργασία με 7ωρο, 5ήμερο, 35ωρο. Βασικό μισθό 1400 ευρώ.

Κατάργηση των ελαστικών εργασιακών σχέσεων, των συμβάσεων ορισμένου χρόνου, των συμβάσεων έργου.

Μέτρα προστασίας των ανέργων. Επιδότηση στο 80% του βασικού μισθού και δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για όλους τους ανέργους, χωρίς καμία προϋπόθεση. Επιδότηση ενοικίου, για όσους ανέργους νοικιάζουν σπίτι. «Πάγωμα» των δανείων. Οι μέρες ανεργίας να ασφαλίζονται.

Μείωση των ορίων συνταξιοδοτικής ηλικίας, στα 60 για τους άνδρες και στα 55 για τις γυναίκες. Στα 55 και 50, αντίστοιχα, για τα ΒΑΕ.

Απαγόρευση της νυχτερινής εργασίας των γυναικών στη βιομηχανία. Για άλλα επαγγέλματα (πχ υγειονομικοί), να ισχύει η απαγόρευση από τη διαπίστωση της εγκυμοσύνης και σε όλη την προσχολική ηλικία των παιδιών. 

Άδειες κυήσεως, τοκετού και θηλασμού, ίδιες για όλες τις εργαζόμενες , ανεξάρτητα από το αν δουλεύουν στον ιδιωτικό ή στο δημόσιο τομέα. Δυο μήνες πριν και έξι μετά τη γέννηση του παιδιού, με πλήρεις αποδοχές και πλήρη ασφαλιστικά δικαιώματα. Επιπλέον ένα χρόνο γονική άδεια…Μειωμένο ωράριο, κατά δυο και μια ώρες αντίστοιχα, στα δυο και τέσσερα πρώτα χρόνια, για τον άντρα ή τη γυναίκα, κατά την επιλογή τους.

Αύξηση των γονικών αδειών σε περιπτώσεις ασθενείας του παιδιού ή για την παρακολούθηση της εκπαίδευσής του.

Μόνο πρωινή βάρδια για τα μέλη μονογονεϊκών οικογενειών μέχρι τα παιδιά να γίνουν 10 ετών.

Μειωμένο κατά δυο ώρες ωράριο εργασίας για τις μονογονεϊκές οικογένειες με ανάπηρο παιδί, αυξημένη κατά μια εβδομάδα καλοκαιρινή άδεια.

Κρατικό Σύστημα Υγείας και Πρόνοιας

Σύστημα Υγείας καθολικό για όλους όσους ζουν στην Ελλάδα, με δωρεάν σύγχρονες υπηρεσίες. Ανάπτυξη της προληπτικής ιατρικής, ιδιαίτερο βάρος στην πρόληψη επαγγελματικών ασθενειών.

Φροντίδα για την προστασία της γυναίκας σε όλη τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας. Ιδιαίτερη παρακολούθηση της εγκύου και των παιδιών.

Οικογενειακός γιατρός και παιδίατρος.

Σε πρωτοβάθμιο επίπεδο, να υπάρχουν σε κάθε Κέντρο Υγείας, Κέντρα Γυναίκας και Παιδιού, στελεχωμένα με γυναικολόγο, παιδίατρο, ψυχολόγο, μαία, νοσηλεύτρια, κοινωνική λειτουργό. Προγράμματα οικογενειακού προγραμματισμού και προγεννητικού ελέγχου του ζευγαριού. Κρατικά κέντρα για εξωσωματική γονιμοποίηση.

Παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών στους γονείς, κατ’ οίκον στήριξη των νέων γονιών.

Ενιαία Λαϊκή Παιδεία 

Δημόσιο, δωρεάν εκπαιδευτικό σύστημα παιδεία και επιστημονική έρευνα στην υπηρεσία των λαϊκών αναγκών. Σχολείο ολοκληρωμένης διαπαιδαγωγητικής εργασίας και όχι ολοήμερο «ανταποδοτικό» παιδοφυλακτήριο. Ενιαίο 12χρονο υποχρεωτικό σχολείο, 2χρονη υποχρεωτική προσχολική αγωγή.

Για την οικογένεια

Κρατικοί, δωρεάν βρεφονηπιακοί σταθμοί και κέντρα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών και νηπίων για απογεύματα, Σαββατοκύριακα ή αργίες. Κρατικές παιδικές κατασκηνώσεις.

Δημιουργία ολοκληρωμένου δικτύου κοινωνικών εγκαταστάσεων για την οικογένεια, το παιδί, τα άτομα τρίτης ηλικίας, τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Ελεύθερος χρόνος για δημιουργία, για πρόσβαση στον πολιτισμό. Για κοινωνική δράση, για συμμετοχή στο κίνημα, στην οργανωμένη πάλη.

Πρέπει να γίνει συνείδηση στα νέα ζευγάρια πως οι προσωπικοί κόποι και οι θυσίες που καταβάλλουν, δεν θα είναι ποτέ αρκετοί για να δώσουν λύση στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Γιατί η κάλυψη των αναγκών των δικών τους και της οικογένειάς τους, δεν εξαρτάται από τις προσπάθειές τους να βρεθεί μια ατομική λύση, αλλά χρειάζεται συλλογικός κοινωνικός αγώνας.

ΑΘΗΝΑ      ΑΠΡΙΛΗΣ 2010

---